Smanjene inostrane investicije

01.12.2008. / 9:53

SOFIJA,  Inostrane investicije u Bugarskoj trenutno su smanjene za 1,173 milijardi evra u odnosu na isti period lane, što je rezultat globalne finansijske krize, ali i odluke EU da stopira 220 miliona evra pomoći.

Bugarski ministar privrede i energetike Petar Dimitrov izjavio je da investicije u prvih deset mjeseci ove godine iznose 2,98 milijardi evra ili 8,8 odsto bruto unutrašnjeg prihoda, a da su u istom periodu prošle godine iznosile 4,154 milijarde evra ili 14,4 odsto bruto unutrašnjeg prihoda.

Pogoršanje privredne konjukture, koje je počelo u oktobru, održava se i u novembru. Nacionalni statistički zavod saopštio je da je poslovna klima u novembru smanjena za još šest odsto. Sve su pesimističnije ocjene i očekivanja menadžera u svim oblastima.

Najizraženija je kriza u industrijskoj proizvodnji. U ovom sektoru indeks poslovne klime smanjen je za osam odsto, odnosno za 16 odsto za posljednja dva mjeseca. U novembru su smanjene porudžbine zbog pada interesovanja – kako u zemlji, tako i u inostranstvu. Istovremeno povećavaju se zalihe gotovih proizvoda.

Ništa nije bolje i u građevinarstvu, uzdanici bugarske privrede. Biznis klima u novembru smanjena je za dodatnih 6,8 odsto i dostigla je najniži nivo nakon decembra 2005. godine.

U Bugarskoj se u narednoj godini zbog globalne ekonomske krize očekuje talas prodaje neefektivnih kompanija. Eksperti i konsultanti tvrde da će tendencija najprije pogoditi preduzeća u strukturi velikih holdinga, koje donose mali deo prihoda.

Analitičari očekuju prodaju preduzeća i vlasništva međunarodnih kompanija koje se suočavaju sa svjetskom ekonomskom krizom.

“Proces prestrukturisanja kompanija već je činjenica”, potvrdio je Asen Hristov, predsednik Nadzornog odbora jednog od najvećih holdinga u Bugarskoj – “Evrohold Bugarska”.

Prema njegovim riječima, već su pripremljeni kupoprodajni ugovori, jer je normalno da menadžeri prodaju određeni biznis, čak i uz gubitak, ukoliko on donosi veću štetu u budućnosti.

Jedan od suvlasnika fonda “NEVEQ” – Pavel Ezekiev rekao je da se talas prodaje već vidi, ali da je pitanje da li će kupoprodajni ugovori biti uspješni.

Čeličana “Stomana industri” iz Pernika, na zapadu zemlje, jedna od najvećih kompanija u Bugarskoj, u decembru će obustaviti proizvodnju zbog ekonomske krize, izjavio je izvršni direktor Emil Živkov.

Prema njegovim riječima, kompanija privodi kraju realizaciju svih porudžbina i za decembar nema ugovoreni posao. On je rekao da će većina zaposlenih u decembru biti upućena na prinudni odmor i da će započeti rekonstrukcija fabričkih pogona. Proteklih dana “Stomana industri” otpustila je oko 300 radnika.

Ništa nije bolje i u najvećoj čeličani u zemlji – sofijskim “Kremikovcima”, gdje su radnici danima protestovali zbog neisplaćenih zarada, ali i neizvjesne sudbine.

U Bugarskoj su značajna otpuštanja radnika – osim “Stomana industri”, to su najavili i “Agropolihim”, “Monbat”, “Neohim”…

Veliki broj malih i srednjih preduzeća u Bugarskoj prinuđeni su da svoje radnike šalju na prinudne odmore zbog nemogućnosti da dobiju bankarske kredite.

Kao posljedica uticaja globalne krize u Bugarskoj je sve teže uzeti kredit – kamate rastu, a uslovi kreditiranja postaju stroži – upozorili su ekonomisti.

Posebno su pogođene kompanije koje se bave poljoprivrednom proizvodnjom. Nakon ulaska u EU ova preduzeća dužna su da odgovore strogim evropskim zahtjevima, koji se tiču kvaliteta i sanitarnih normi, za šta im je neophodan kreditni podsticaj.

Bugarski premijer Sergej Stanišev izjavio je nedavno u Njemačkoj, tokom susreta sa predstavnicima velikih njemačkih kompanija, da Bugarska nije direktrno pogođena finansijskom krizom.

“Tokom posljednjih godina bugarska vlada vodi uravnoteženu fiskalnu politiku. Rezerve Narodne banke uvećane su dva puta, izdvajaju se i značajni finansijski viškovi. Sadašnja situacija daje veliku stabilnost i zemlji nisu potrebne dodatne finansije”, pojasnio je on.

Prema njegovim riječima, u Bugarskoj nijednoj banci ne prijeti likvidacija i one nisu pogođene “američkom bolešću”. “Obavezne rezerve banaka u Bugarskoj su 12 odsto, a u EU osam odsto”, zaključio je bugarski premijer.

Nezaposlenost u Bugarskoj trenutno iznosi oko pet odsto.

“Rajfajzen banka” je nedavno u svojoj analizi predvidjela da će nezaposlenost u Bugarskoj u narednoj godini, zbog otpuštanja radnika usljed globalne ekonomske krize, porasti na sedam odsto, da bi godinu dana kasnije spala na 6,5 odsto.

Bugarska je nezaposlenost smanjila na dva načina – otvaranjem novih radnih mjesta putem velikih inostranih investicija, koje su u posljednje tri godine, prema tvrdnjama premijera Sergeja Staniševa, dostigle 19 milijardi evra, i odlivom radne snage u evropske zemlje, nakon liberalizacije, a zatim potpunog ukidanja viznog režima.

Prema podacima Međunarodne organizacije za migraciju, godišnji novčani prihodi iz inostranstva u Bugaskoj u visini su pet odsto bruto unutrašnjeg prihoda i čine oko 1,5 milijardi evra.

Reagujući na najavu otpuštanja radnika, Bugarska privredna komora predložila je formiranje specijalizovane kompanije za kvalifikaciju i prekvalifikaciju nezaposlenih putem privatno-javnog partnerstva. Ideja je da se zapošljavaju prijavljeni na berzi rada – kako oni koji žele da se prekvalifikuju, tako i oni koji će ih školovati, u zavisnosti od kvalifikacija.

Ekonomista Emil Harsev smatra da se to što se trenutno događa u Bugarskoj, sa gledišta finansije krize, ne može se upoređivati sa teškom krizom tokom 1996. i 1997. godine.

Prema njegovim riječima, to bi bilo isto kada bi se upoređivao nedavni zemljotres u Sofiji sa razornim zemljotresom u rumunskoj oblasti Vranča 1977. godine.

Jedno je sigurno, bez obzira na globalnu krizu, bugarski lev se neće mijenjati i ostaće čvrsto vezan za evro.

Bugarska vlada objavila je Konvergencioni program, u kome prioriteti ostaju makroekonomska stabilnost i privredni rast uz strukturalne reforme, poboljšanja poslovne klime i jačanje institucionalnih kapaciteta.

Bez obzira što se cijene na malo u oktobru ove, u odnosu na isti mjesec prošle godine, uvećane za više od 10 odsto – Bugarska se nekako drži usred globlane ekonomske krize.

Evropska banka za obnovu i razvoj (EBOR) je na osnovu devet indikatora – koji pokazuju koliko su zemlje jugoistočne Evrope postigle na putu tranzicije za 2008. godinu – Bugarskoj dodijelila prosječnu ocjenunj 3,56 bodova, najviše u regionu.

Budžet Bugarske u narednoj godini iznosiće skoro 15 milijardi evra, a u periodu do 2013. godine ona može računati i na 11 milijardi evra iz evropskih fondova. Prosječna plata u Bugarskoj iznosi 260 evra.Srna