Magnus: Ni 8.000 milijardi dolara ne garantuje pobjedu

24.12.2008. / 6:48

LONDON, VAŠINGTON,  Vlade u svijetu su dosad objavile programe za zaustavljanje sloma kreditnog i stambenog tržišta u vrijednosti većoj od 8.000 milijardi dolara, ali je još rano da se proglasi pobjeda, ocijenio je britanski ekonomista Džordž Magnus.
 Ovaj stručnjak, koji je još proljetos predočio da bi američka kriza na tržištu rizičnih hipotekarnih kredita mogla da izazove kraj kreditnog ciklusa “sa potencijalno sistemskim ekonomskim posljedicama”, odnosno da dovede do recesije, istakao je da su vlade već odlučujuće djelovale da očuvaju integritet formalnog bankarskog sistema, dok takozvani bankarski sistem u sjenci propada. 
 Da bi ojačale banke u vrijeme recesije i održale kreditiranje, evropskim bankama će biti potrebno još 100-150 milijardi dolara kapitala, dok bi američkim bankama, uključujući regionalne banke, trebalo hitno alocirati većinu neutrošenog novca iz programa TARP od 350 milijardi dolara.
 Nabrajajući načine da se počne oporavak svjetske ekonomije, Magnus je istakao da vlade moraju da nastave i da olakšavaju ogroman zadatak održanja kreditnih tokova i restrukturisanja duga.
 Bankrotstva su neminovna, ali dodatni programi direktnog kreditiranja, kupovine aktive i državnih garancija potrebni su da bi se očuvala likvidnost i likvidna sredstva doprla do dobrih zajmotražilaca. Zamjena duga za akcijski ulog biće potrebna kod kompanija sa prekomjernim dugom, prenosi “Fajnenšel tajms”.
 Sljedeće rješenje za početak oporavka, po Magnusu, sastoji se u rasporedjivanju pune snage fiskalne politike da se ublažavaju dubina recesije i kreditni gubici i njihov uticaj na radna mjesta i prihode. Britanski, njemački i francuski programi dostižu sumu od nešto iznad jedan odsto njihovog bruto domaćeg proizvoda, pa će morati mnogo više da učine u 2009.
 Nastupajući američki program, od očekivanih 600-700 milijardi dolara ili oko četiri odsto BDP, kompenzovaće dobar dio povlačenja privatnog sektora iz investicija i zaduživanja.
 Novoizabrani predsjednik Barak Obama namjerava da otvori ili sačuva 2,5 miliona radnih mesta do kraja 2010. i zagovara razvoj tehnologije, ekoloških i alternativnih energetskih projekata, kao i zdravstvene i obrazovne inicijative. Efekti takvih programa možda se neće osjetiti sve do 2011, ali to nije razlog da se ne primjene, ocjenjuje Magnus.
 Jedan od načina prevazilaženja krize je smanjivanje zvaničnih kamata, uz otkup hipotekarnih obveznica i druge imovine radi pružanja jeftinijih kredita svim delovima ekonomije, počev od stanogradnje. Monetarno oružje američkih Federalnih rezervi (Fed) u kombinaciji sa “fiskalnom artiljerijom” buduće Obamine administracije toliko su moćni da, ako se koriste u punoj meri, skoro sigurno mogu da generišu ekonomski oporavak, moguće potkraj 2009. godine, smatra Magnus.
 On je ukazao da će se razmišljati naknadno o problemu da će ovakav “napad” na recesiju izazvati porast neželjene inflacije u 2010. ili kasnije, dodajući da se čini da američki Fed smatra da je to prihvatljiva cijena koja treba da se plati da se sada izbjegne potpuna katastrofa.
 Kada je povjerenje poljuljano, nužno je efikasno liderstvo, uz vjeru u javne institucije. To se ne može ugraditi u ekonomski model, ali mnogo znači, ukazuje ovaj ekonomista.
 Iako su očekivanja od Obame i njegovog makroekonomskog tima, kao i Fed-a da ublaži i onda preokrene ekonomske neprilike, možda postala preterana, to ne znači da ne treba da pokušaju, jer imaju “kompetentnost i autoritet”, kaže Magnus.
 Ima, medjutim, i onih koji ne odobravaju dosadašnje poteze Fed. Tako  Piter Šif iz “Juro Pasifik kepitala”, kako prenosi “Biznis vik”, tvrdi da će se “situacija samo pogoršati”.
 “Kratkoročno će se osjetiti izvjesno olakšanje, ali će ekonomija biti u gorem stanju kroz godinu dana nego sada. Na kraju ćemo imati hiperinflaciju, kada dolar gubi skoro svu svoju vrijednost”, smatra Šif.