Evropska unija pred novom dužničkom krizom?

08.11.2023. / 14:29

BERLIN – Prema navodima Agencije za statistiku Evrostat, dug članica evrozone za 2022. godinu iznosio je 91,4 odsto BDP-a, odnosno ukupne vrijednosti roba i dobara proizvedenih u jednoj zemlji tokom godinu dana. U odnosu na 2021. godinu to je smanjenje duga za četiri posto, što je mnogo, ali prema analizi Evropske centralne banke (ECB) radi se o jednokratnom učinku zbog ekonomskog oporavka nakon pandemije korone.

Foto: Pixabay

U svojoj najnovijoj prognozi ESB očekuje nivo duga od 89 odsto za ovu godinu. Sljedeće godine dug će vjerojatno blago pasti na 88,6 odsto. Sveukupno gledano, nivo duga je znatno iznad maksimalne granice od 60 odsto BDP-a utvrđene u takozvanom Paktu o stabilnosti i rastu EU. Pakt je posebno važan za zemlje evrozone, odnosno 20 članica EU koje imaju evro kao zajedničku valutu. Na kraju krajeva, to bi trebalo jamčiti stabilnost valute.

Pakt i njegovi strogi kriteriji suspendovani su na četiri godine zbog pandemije korona virusa i visokih cijena energije kao rezultat ruskog napada na Ukrajinu. Evropska komisija nije pokretala nikakav postupak prema članicama EU zbog njihovog prevelikih državnih dugova.

Visoke kamate

Jedanaest članica ima dug iznad granice od 60 odsto. Najzaduženije zemlje su Grčka sa 171 odsto BDP-a i Italija sa 144 odsto. Njemačka se drži prilično dobro sa 66 odsto. Iduće godine će visoko zadužene zemlje morati ponovo početi ozbiljno raditi na smanjenju duga, preporučuje Evropski fiskalni odbor, nezavisno savjetodavno tijelo Evropske komisije.

“Trenutno imamo neviđeno visok nivo zaduženja. Visina duga nas ne zabrinjava toliko kao činjenica da dug neće pasti bez drastičnih reformi u prezaduženim zemljama”, kaže Nils Tigesen, penzionisa profesor ekonomije iz Danske i predsjednik Evropskog fiskalnog odbora, javlja Dojče Vele, prenosi Fena.

Visoke kamate, koje povećavaju iznos dugovanja, sada svom silinom pogađaju ministre finansija i budžete njihovih zemalja.

Njemački ministar finasija Kristijan Lindner nedavno je najavio da će finansiranje otplate duga ove godine koštati 40 milijardi evra. Prošle godine iznosilo je samo četiri milijarde evra, a sada se udeseterostručilo. A prema navodima Ministarstva finansija u Rimu, Italija će morati izdvojiti ogromnih 100 milijardi evra za refinansiranje svojih dugova sljedeće godine.

Privreda

S najvećim problemima se suočava desničarska vlada Đorđe Meloni u Italiji, ali ona nije jedina. Francuska, Španija, Portugal, Grčka i Kipar takođe bi morali konsolidovati svoje budžete, upozorili su savjetnici za budžetsku politiku iz Evropskog fiskalnog odbora u svom godišnjem izvještaju.

Kako bi ovo trebalo funkcionisati bez gušenja privreda ili uvođenja programa ratne štednje, predmet je velike rasprave među ministrima finansija članica EU.

Uprkos višemjesečnim pregovorima, ministri finansija EU nisu se uspjeli dogovoriti oko zajedničkog koncepta. Tu je riječ o dva nepomirljivo suprotstavljena tabora.

Jedan, predvođen Njemačkom, zalaže se za jasne proračunske ciljeve koji bi se trebali primjenjivati na sve zemlje i dovesti do brzog smanjenja duga.

Drugi tabor, predvođen Francuskom i Italijom, oslanja se na individualne načine smanjenja duga koji uzimaju u obzir posebne okolnosti u Parizu, Rimu ili Atini i koji ne predviđa kazne.

Lindner savjetuje restruktuisanje javnih budžeta s fokusom na ulaganja u modernizaciju i digitalizaciju.

“To je ono što trenutno radimo u Njemačkoj. Imamo umjereno restriktivnu fiskalnu politiku. To nam je potrebno i za borbu protiv inflacije, inače bi naše djelovanje bilo u suprotnosti s mjerama Evropske centralne banke”, rekao je Lindner za Dojče Vele, ukazujući na visoke kamatne stope ECB

“Visoki državni izdaci potakli bi inflaciju, koja trenutno pada. Manje dugova i više ulaganja u isto vrijeme mogu se postići ako postavite prioritete”, kaže njemački ministar finanasija.

Njegov francuski kolega Bruno Le Mer ima drugačije poglede. On smatra da bi štednja i prebrzo smanjenje duga onemogućili državama da dišu i spriječili ulaganja u budućnost.

Državni dug

Italijanski ministar finansija Đankarlo Đorđeti i italijanski privredni stručnjaci pak smatraju da bi određene investicije, poput onih u zelenu energiju ili odbranu, trebale biti isključene iz državnog duga.

“Potrošnja, povezana s evropskim prioritetima, služi ciljevima strateške politike i ne može se jednostavno zanemariti u fiskalnoj regulative”, Đorđeti na sastanku ministara finansija EU u listopadu.

Njemačka striktno odbacuje ovo „zlatno” investicijsko pravilo, koje vidi kao slabljenje odnosno razvodnjavanje Pakta o stabilnosti. Italijanski ministar finansija je pod pritiskom jer Evropska centralna banka smanjuje svoje spasonosne kupovine italijanskih obveznica, a od 2026. godine u Italiju neće više stizati ni novac iz programa EU za oporavak od pandemije koronavirusa.

Inače, na nivoo EU javlja se još jedan problem. Evropska unije se prvi put zajednički zadužila za program obnove nakon korona krize.

Finansiranje ovog duga od oko 400 milijardi evra, koji se distribuira u vidu kredita i isplata državama članicama – prije svega Italiji – postaje znatno skuplje nego što je prvobitno kalkulisano – zbog visokih kamata. Budžet EU je pod značajnim pritiskom, ali članice odbijaju preuzeti na sebe dodatne troškove. Na pomolu je sljedeća bitka za preraspodjelu na nivou Evropske unije. Fena

Tagovi: duznicka krizaeu

Povezane vijesti

04.01.2023 | 16:17

U Italiji može doći do dužničke krize

25.12.2019 | 8:33

Grci se zadužuju iako nema potrebe

18.11.2018 | 14:35

Kina: Niko neće imati problema zbog nas

01.07.2018 | 13:47

MMF: Grčka značajno poboljšala privredu, ali izazovi i dalje postoje