Putin predlaže veliku promjenu u valutnom sistemu svijeta

31.10.2008. / 7:44

MOSKVA, Predlog ruskog premijera Vladimira Putina da Rusija i Kina međusobnu trgovinu ubuduće   obračunavaju u nacionalnim valutama, rublji i juanu, a ne više u dolarima, mogao bi da označi i početak velike promjene u svjetskom valutnom sistemu, gde je “zelena valuta” do sada imala neprikosnoveno prvenstvo.
 Putin je u razgovoru sa kineskim kolegom Venom Djiabaom, prošle sedmice u Moskvi, ukazao da bi nov pristup u dvostranoj robnoj razmjeni, korišćenjem nacionalnih valuta kao sredstva plaćanja, bio obostrano koristan u situaciji kada dolar već gubi poziciju glavne svjetske valute.
 Ruski finansijski eksperti, a među njima je najglasniji poznati ekonomista Sergej Glazjev, zahtjevali su od svoje vlade još početkom ove godine da bez odlaganja uvede spoljnu konvertibilnost rublje i sve obračune, pri prodaji nafte i prirodnog gasa, obavlja u nacionalnoj valuti.
 Glazjev je prvi predložio da se i trgovina sa velikim partnerima poput Kine (ove godine vrijednost rusko-kineske trgovine procjenjuje se na 50 milijardi dolara), Indije, Kazahstana i još nekih zemalja nastalih raspadom Sovjetskog Saveza, obavlja isključivo u nacionalnim valutama.
 On je, osim toga, predočio da bi Rusija, ukoliko želi da se brzo oslobodi “monopolskog položaja dolara u svojoj ekonomiji”, trebalo da osnuje veliku regionalnu investicionu banku, sa jakim početnim kapitalom, koja bi odobravala zajmove, iskazane u rubljama, trgovinskim partnerima iz neposrednog susedstva, ali i u drugim zemljama.
 Na taj način ruska valuta bi dobila regionalani značaj, a to bi uticalo na jačanje ne samo ekonomskog, već i političkog rejtinga Moskve u svijetu, smatra Glazjev.
 On tvrdi da bi primjer Rusije mogle da slijede i neke druge zemlje, tako da bi se u doglednoj budućnosti, na globalnom nivou, stvorilo više valutnih zona – zona rublje, zona u kojoj bi dominirali kineski juan, odnosno japanski jen, dok bi u arapskim zemljama, izvoznicama nafte mogla da se formira posebna valutna jedinica koja bi istisnula dolar kao sredstvo obračuna prilikom izvoza nafte sa Bliskog istoka.
 Južna Amerika bi, kako ocijenjuje Glazjev, zahvaljujući ekonomskoj snazi Brazila, bogatim naftnim rezervama Venecuele i ogromnom potencijalu argentinske poljoprivrede, takođe mogla da računa na sopstvenu valutnu zonu.
 Glazjev ukazuje da bi, imajući u vidu i sve veći značaj evra, kao jedinstvene valute 15 članica Evropske unije, stvaranje “nove globalne valutne stvarnosti” označilo i potpuni kraj ere prevlasti dolara koji bi, ako se navedeni scenario ostvari, bio sveden na novčanu jednicu regionalnog značaja.
 Oživljavanje ove ideje Glazjeva, kroz predlog ruskog premijera, došlo je u periodu kada je kurs dolara na svjetskim deviznim berzama opet naglo počeo da raste, iako je privreda SAD u recesivnom stanju, a njen finansijski sistem na ivici kolapsa.
 Moskovski dnevnik “Izvestija” ocijenjuje da je sadašnji rast kursa dolara, koji je u protekla tri mjeseca ojačao oko 15 odsto prema evru i jenu, samo još jedna “vješta spekulativna akcija”, koju su organizovale  američke monetarne vlasti.
 One su, kako navodi list, zamislile vrlo lukavu igru pomoću koje bi želele da postojeću veliku finansijsku krizu “iskoriste za svoje ciljeve”.
 Suština te igre je da se naglim povratkom američkog kapitala iz svijeta u SAD naglo pojača tražnja za dolarima i da se, u uslovima velike krize na svjetskim berzama vrijednosnih hartija, obveznice američke vlade pokažu kao jedno od najsigurnijih pribježišta za investitore.
 Takvim planom monetarne vlasti SAD su već uspjele da silno uvećaju tražnju dolara pomoću kojih je moguće kupiti američke dužničke hartije. Prva posljedica takvog trenda se ogleda u drastičnom skoku vrijednosti dolara na globalnim deviznim berzama.
 Pitanje je, međutim, dokle će takva finansijska operacija funkcionisati. Ekonomski komentator “Izvestije” procijenjuje da bi se sve moglo završiti jako “nezgodnim” sunovratom kursa dolara, koji bi možda mogao da bude i veći od pada zabilježenog ove godine na tržištu akcija.
 U prilog takvoj tezi list navodi da je sadašnje “naduvavanje” kursa dolara usledilo uz ogromnu (emisionu) pomoć Uprave federalnih rezervi SAD (Fed). Kad taj “dolarski mjehur” pukne, pokazaće se da “ekonomske zakone niko ne može da ukine”, upozorava “Izvestija”.
 List zaključuje da će se nekontrolisano štampanje dolara i ubacivanje ogromnih količina američke valute u svjetsku privredu na kraju američkoj emsionoj banci vratiti kao bumerang i vidu “strahovitog obezvrijeđivanja tržišnih pozicija ‘rezervne svjetske novčane jedinice'”.
 Dolar je 19. aprila ove godine bio na rekordno niskom kursu prema evru, od 1,6019 za zajedničku evropsku valutu, ali je krajem prošle nedelje ojačao na oko 1,24 za evro dostigavši, istovremeno, višegodišnje rekorde prema funti sterlinga, jenu i nizu drugih jakih svetskih novčanih jedinica.
 U krugu valuta koje su u toku proteklih nekoliko sedmica drastično oslabile je i ruska rublja, čija je vrijednost samo u toku ovog mjeseca, u odnosu na američkog konkurenta, opala za više od deset odsto, na nešto više od 27 za jednu “zelenu novčanicu”.
 Ruski finansijski eksperti, ipak, tvrde da rublja neće jednokratno i snažno devalvirati, jer Banka Rusije ima “sve mogućnosti da upravlja kursom domaće valute”.