Kupovna moć i dalje pada

16.01.2011. / 9:00

BEOGRAD, Da bismo shvatili da je kupovna moć u Srbiji nikakva dovoljno je da se zagledamo u novčanik svega nekoliko dana poslije plate.

Za najmanje 750.000 nezaposlenih datum ne igra nikakvu ulogu, pošto novca jednako nema ni 1. ni bilo kog drugog dana u mjesecu.

Nije teško uvidjeti ni da ta, kakva-takva, kupovna moć iz godine u godinu pada. To vidimo po spisku stvari i navika kojih se polako odričemo. Pored subjektivnog osjećaja većine prosječnih građana, tu su i precizne brojke koje pokazuju poziciju potrošača u našoj zemlji.

A one kažu – možemo da kupimo svega četvrtinu onoga što je dostupno prosječnom Evropljaninu. U 2010. građanin Srbije je mogao, kako pokazuju podaci agencije za istraživanje tržišta GfK, da potroši 3.022 evra, a evropski prosjek je – oko 12.000 po stanovniku. Samo koju godinu ranije, 2007. godine, prosječna kupovna moć u Srbiji je iznosila 3.227 evra po stanovniku.

I ovo istraživanje je potvrdilo poznatu regionalnu raspolućenost Srbije. Raspodjela bogatstva u prošloj godini govori da, kada je riječ o kupovnoj moći Srbije, i dalje opstaje izrazita podjeljenost na bogati sjever i siromašni jug.

“Vojvodina ima najveću kupovnu moć stanovništva, a, osim toga, obuhvata tri od četiri područja u zemlji s natprosječnom kupovnom moći”, rekao je Goran Tintor, direktor u agenciji GfK, i dodaje da je “Beograd nesumnjivi lider kada je riječ o kupovnoj moći. Jer, devet od deset najbogatijih opština su upravo na području glavnog grada”.

U ekonomskom naprezanju jugoistočnog dijela zemlje, jedino opština Crveni krst u Nišu ima kupovnu moć iznad prosjeka. Najsiromašnije su opštine u Jablaničkom okrugu. Njihovo stanovništvo raspolaže sa manje od polovine nacionalne prosječne kupovne moći po stanovniku.

Čak 28 odsto nižu kupovnu moć od prosjeka imaju građani Topličkog i Jablaničkog okruga i u najlošijoj su materijalnoj situaciji u zemlji. Koji dinar više, odnosno do 20 odsto nižu kupovnu moć, imaju stanovnici Pčinjskog, Zaječarskog i Pirotskog okruga.

Svega dva odsto bliže srpskom prosjeku žive građani Rasinskog, Nišavskog, Zlatiborskog, Raškog, Moravičkog, Kolubarskog i Mačvanskog okruga. Nisu na republičkom prosjeku čak ni Šumadijski, Sremski, pa ni Borski, Braničevski i Požarevački. Najbliže prosjeku, pokazuje istraživanje GfK, žive u Južnobanatskom, Sjevernobanatskom i Južnobačkom okrugu – od 96 do 104 odsto prosjeka.

Mapa pokazuje da prosjek čitave zemlje zapravo podižu građani Južne Bačke i Beograda. U okolini Novog Sada mogu da troše i do 20 odsto više od prosjeka, a u Beogradu do 28 odsto.

Beograd najpovoljniji, Valjevo najnepovoljnije za život

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, Beograd je najpovoljniji, a Valjevo najnepovoljniji grad za život u Srbiji. Prosječna zarada je bila veća od prosječne vrijednosti potrošačke korpe samo u Beogradu, Novom Sadu i Pančevu.

Ni tamo, međutim, zarada nije značajno premašila prosječnu korpu – svega od jedan do osam odsto.

Najnepovoljniji uslovi za život su u Valjevu, gdje je plata 31 odsto potrošačke korpe. Slijedi Zaječar, u kome troškovi nadmašuju za 28 odsto prosječnu platu, pa Subotica, u kojoj hrana za četvrtinu premašuje primanja zaposlenog.

Utvrđena niža ekonomska moć znatnim dijelom se podudara sa nivoom prosječnih plata. Najjasniju sliku pokazuje podatak o zaradi po stanovniku, koja se dobija djeljenjem primanja i na zaposlene i na nezaposlene članove domaćinstva.

Ova matematika najbolji rezultat daje u Novom Sadu, gdje je prosječna zarada po stanovniku u novembru bila 16.818 dinara. Beograd je drugi sa 15.739. Beograđani imaju najveću kupovnu moć, i izgleda najveći broj zaposlenih na crno.

Na drugoj strani ove ljestvice su Opovčani, kojima od prosječne plate ostane 1.501 dinar. Slijedi Lebane – 1.770 dinara po stanovniku, i Malo Crniće sa po 1.809.
Srbija je sa 3.022 evra po stanovniku na 34. mjestu na listi 42 zemlje Evrope, a od nama susjednih zemalja najbolje je rangirana Mađarska (27. mejsto), sa 5.048 evra po stanovniku. Slijedi Hrvatska (29. mjesto) s kupovnom moći od 4.808 evra, pa Crna Gora (32. mjesto) sa 3.206 evra, Rumunija (33. mjesto) 3.070 evra. Od Srbije je lošija Bugarska (35. mjesto), sa 2.618 evra. Najslabiju kupovnu moć imaju Makedonci (36. mjesto) – 2.492 evra, i stanovnici Bosne i Hercegovine (37. mjesto), sa 2.435 evra po stanovniku.
Raznovrsne su cijene i na tržnicama širom Srbije. Što se ide južnije, cijene su niže, a da nije tako, kupovna moć bi bila još manja. Ekonomisti navode prednosti života u malim gradovima. Među glavnim je – niža cijena usluga. “Jeftinije su ugostiteljske i taksi usluge, parkiranje, privatna zdravstvena zaštita, kao i, na primjer, frizerske usluge”, kaže ekonomista Goran Nikolić. Novosti