Poništavanje štete od recesije krajem 2011.

27.04.2009. / 7:30

VAŠINGTON ,  Svjetska ekonomija bi narednih mjeseci mogla dosegnuti dno krize, ali će njen oporavak biti mnogo teži i duži nego inače, jer aktuelna recesija ima svoj korijen u finansijskom sektoru, a znatno se rasprostranila po svijetu – što su dva faktora koja su i “veliku depresiju” tridesetih godina prošlog vijeka učinila toliko teškom.
Po mišljenju ekonomista s Harvardskog univerziteta Keneta Rogofa, SAD će vjerovatno tek krajem 2011. godine ostvariti bruto domaći proizvod (BDP) po glavi stanovnika koji su imale polovinom 2007. godine kada je počela aktuelna kriza. Isto vrijedi i za Veliku Britaniju, Španiju, Irsku i neke druge dijelove Evrope.
“Iako su šanse za depresiju sada niske, pogrešno je pretpostaviti da će SAD nužno ostvariti brz postrecesijski oporavak”, smatra Rogof, inače ugledni stručnjak za recesije.
Među brojnim recesijama u proteklom vijeku, najgore su bile one koje su imale korijene u bankarskim krizama, a teške su bile i one koje su izbijale istovremeno u mnogim zemljama. Aktuelna recesija ima oba obilježja.
Makroekonomski pokazatelji razvijenih zemalja pokazuju da se stanje u privredi, ako ne poboljšava, barem više ne pogoršava frenetičnim tempom kao ranije. Na primjer industrijska proizvodnja u SAD i Evropi u martu je pala mnogo manje nego prijašnjih mjeseci. Ankete koje ispituju poslovno povjerenje ukazuju takođe na poboljšanje sentimenta u svijetu. To je i podstaklo optimizam investitora na svjetskim berzama, podignuvši proteklih sedmica najvažnije svjetske berzanske indekse za više od 25 odsto.
“Na osnovu pretpostavke da će se uslovi na finansijskom tržištu tek postepeno poboljšati tokom naredne godine, očekivali bismo prilično spor oporavak”, kaže Jorgen Elmeskov, glavni ekonomista Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD).
OECD procjenjuje da će ove godine BDP njenih 30 zemalja članica pasti 4,3 odsto, a da će oporavak započeti negdje u 2010. godini. Jedine smjernice kakav bi oporavak mogao biti daje nam istorija. Istraživanja pokazuju da recesije uobičajeno traju kraće od godinu, ali bi ova mogla trajati dvostruko duže, pa čak i duže od toga, jer, poput “velike depresije”, svoje porijeklo vuče iz finansijske krize i odjednom je zahvatila brojne države.
Vlade širom svijeta tek moraju svoje banke očistiti od loše imovine, koja je nastala nakon kolapsa tržišta drugorazrednih hipotekarnih kredita i raznih izvedenica vrijednosnih papira poduprtih hipotekama.
Dominik Štros-Kan, prvi čovjek Međunarodnog monetarnog fonda, kaže da recesije u prošlosti kojima su banke bile glavni uzrok nisu završile sve dok nered u bankarskom sistemu nije sređen, navodeći da je zasad po tom pitanju malo toga učinjeno.
Posljedice finansijske krize
Analiza koju su obavili Kenet Rogof s Harvardskog i Karmen Rajnhart s Univerziteta u Merilendu, izrađena na osnovu petnaestak najvećih finansijskih kriza nakon Drugog svjetskog rata, pokazala je kakve posljedice donosi finansijska kriza.
Dokazano je da u prosjeku finansijske krize rezultiraju skokom stope nezaposlenosti za sedam odsto tokom četiri godine, padom cijena kuća za 35 odsto tokom šest godina, padom cijena akcija za 55 odsto tokom tri i po godine, padom BDP-a po glavi stanovnika za više od devet odsto u periodu od dvije godine i skokom nivoa zaduženosti za 86 odsto.