– Zaduženost vlada RS i FBiH kod komercijalnih banaka u zadnje tri godine povećana za 390 miliona KM

– Vlasti u BiH zaduženja usmjeravaju u javnu potrošnju

– Raste zaduženosti i putem hartija od vrijednosti

BANJALUKA – Zaduženost vlada u BiH, prije svega vlada FBiH i RS, kod komercijalnih banaka rapidno raste i na kraju 2017. dostigla je 2,25 milijardi KM. Samo u zadnje tri godine zaduženost je povećana za čak 390 miliona KM ili 21 odsto, pokazuju podaci Centra civilnih inicijativa.

U CCI kaži da, dok se većina država zadužuje kako bi spriječila povećanje poreza, umanjilae posljedica recesije i finansirala nove investicije, BiH u posljednjih desetak godina, većinu svog zaduživanja usmjerava u javnu potrošnju, dok je mnogo manje novca posuđivala za kapitalne investicije.

„Osim zaduživanja kod međunarodnih finansijskih institucija, značajan dio otpada na neodrživo, skupo, višestruko negativno unutrašnje i komercijalno zaduživanje, uzimanjem kratkoročnih kredita, emisijom obveznica i trezorskih zapisa. Ova zaduživanja su višestruko štetna. Prvo, vlade nemaju nikakav motiv niti obavezu da rade bilo kakve reforme, jer za razliku od međunarodnih finansijskih institucija koje finansiranje uslovljavaju sprovođenjem određenih reformi, komercijalne banke to ne traže. Drugo, ovakva vrsta kreditiranja je mnogo skuplja i štetnija za BH privredu, jer su kamatne stope veće, otplata brža, budžeti time izloženiji, a kreditiranje je u pravilu u domaćoj valuti“, navode u CCI.

Kamatne stope zaduživanja do pet odsto

Republika Srpska u toku 2016. godine emitovala je osam emisija dugoročnih obveznica u svrhu finansiranja budžetskih izdataka u iznosu 282 miliona KM, s rokom dospijeća od tri do 10 godina i kamatnom stopom od 3,50 do pet odsto. Takođe, Vlada RS je u 2016. godini donijela deset rješenja o emisiji trezorskih zapisa Republike Srpske, u ukupnom iznosu od 185 miliona KM, uz kamatnu stopu od 0,10 do 2,71 odsto.

„Zbir ova dva zaduženja iznosi 467 miliona KM tokom jedne godine“, dodaju u CCI.

Kada je u pitanju FBiH, navode da je Vlada FBiH u toku 2016. godine donijela tri odluke o zaduživanju putem emisije obveznica u iznosu od 140 miliona KM, s rokom dospijeća tri i pet godina i kamatnom stopom od 1,85 do 3,40 odsto. Takođe, Vlada Federacije BiH je donijela trinaest odluka o zaduživanju putem emisije trezorskih zapisa u iznosu od 321 milion KM, s rokom dospijeća od tri do 12 mjeseci uz kamatnu stopu od -0,006 do 1,15 odsto. Ukupno, te godine FBiH se hartijama od vrijednosti zadužila 461.

„Kumulativno, Vlada Federacije BiH i Vlada Republike Srpske tokom 2016. po osnovu trezorskih zapisa i obveznica zadužile su se za 928 miliona KM. Poseban problem jeste višegodišnji trend rasta zaduživanja u stotinama miliona KM godišnje, što se nastavilo u 2017. i planira se i u 2018. godini“, ističu u CCI.

Navode da su trend zaduživanja kod komercijalnih banaka započele i kantonalne vlade. Tako je Vlada Kantona Sarajevo u 2017. imala jednu emisiju trezorskih zapisa od oko 14 miliona KM za kapitalnu investiciju.

„Obveznice su dužničke hartije od vrijednosti koje izdavaoca obavezuju da vrati posuđeni novac u određenom vremenskom roku sa unaprijed određenom kamatom. U suštini se radi o ugovoru o kreditu čiji je izdavalac država te taj kredit služi kao sredstvo plaćanja poreza ili neka druge vrste dažbine državi. Države ih obično izdaju kako bi platile dugoročne, velike i skupe projekte kao što je izgradnja cesta. Međutim, u BiH služe da popune budžetske rupe“, kažu u CCI.

Zaduživanje se nastavlja i u 2018. godini

U CCI dodaju da obje vlade i u ovoj godini planiraju da nastave sa zaduživanjem putem hartija od vrijednosti.

Tako je Ministarstvo finansija RS planiralo u 2018. ukupno zaduženje od 338 miliona KM. U prvom kvartalu 2018. godine planirano je 145 miliona KM, ali zbog otkazivanja dvije emisije trezorskih zapisa, do kraja marta 2018. zaduženost Republike Srpske je iznosila 120 miliona KM.

Vlada Federacije je, tokom 2018, planirala zaduženje od 180 miliona KM isključivo za finansiranje izdataka u budžetu.

CAPITAL: M. Čigoja

Ključne riječi:  bih, cci, izbor, komercijalne banke, obveznice, trezorski zapisi, vazno, vlade, zaduzenost