BANJALUKA – Agencija za informaciono-komunikacione tehnologije Republike Srpske odbila je zahtjev portala CAPITAL da dostavi kopiju ugovora sa sankcionisanom kineskom kompanijom ELINC uz obrazloženje da bi se “otkrivanjem traženih informacija osnovano moglo očekivati izazivanje značajne štete po interese odbrane i sigurnosti, kao i zaštita javne sigurnosti”.
Ugovor je Vlada RS potpisala prije dva mjeseca sa kineskom kompanijom u potpunoj tajnosti, a prije toga nije bilo nikakvog obavještenja u javnosti niti javnog poziva za dostavljanje ponuda.
Kako je nedugo potom otkrio portal CAPITAL, radi se o ugovoru za nabavku “zaštitnog softvera” vrijednog vrtoglavih 57 miliona KM iza kojeg se nalazi kompanija koja se nalazi pod djelimičnim sankcijama i budnim okom američke Kancelarije za kontrolu imovine stranaca (OFAC Non-SDN list).
Nakon razotkrivanja tajnog ugovora, od Vlade RS, odnosno Agencije za IKT RS zatražili smo kopiju ugovora, a u odgovoru navode da ga ne možemo dobiti zato što ovaj projekat predstavlja “nacionalni sistem zaštite sajber prostora RS”.
Bezbjednosno osjetljivi podaci
“Kao takav predstavlja jedan od najvećih i najznačajnijih projekata koji podrazumijeva i određene posebne mjere bezbjednosti radi omogućavanja njegove pune implementacije i primjene. U skladu s tim, projektna dokumentacija kao i samo zaključenje ugovora proglašeni su određenim stepenom tajnosti, te podaci o opremi koja je predmet ugovora, lokacijama implementacije takve opreme i sve drugo što je predmet ugovora i projekta, nesumnjivo predstavljaju bezbjednosno osjetljive podatke čije bi otkrivanje imalo nesagledive posljedice po bezbjednosne interese Republike Srpske“, navode u svom odgovoru.
Pozvali su se i na Zakon o javnim nabavkama u dijelu koji isključuje nabavke koje se sprovode sa ciljem zaštite bitnih bezbjednosnih interesa, kao i ugovori koji su proglašeni tajnim ili moraju biti propraćeni posebnim bezbjednosnim mjerama.
“Takođe, razmatrajući predmetni zahtjev, utvrđeno je da u konkretnom slučaju ne postoji opravdani javni interes, koji bi opravdao objavljivanje tražene informacije, te da je javnost o navedenom projektu obaviještena na prethodno održanim konferencijama na kojima je prezentovana problematika zaštite sajber prostor i kritičnih infrastruktura, kao i informacije o ovom značajnom projektu kojim će se obezbijediti zaštita istih“, rekli su u odgovoru iz Agencije za IKT.
Redakcija portala CAPITAL zatražila je od Vlade Republike Srpske 25. jula da joj u skladu sa Zakonom o slobodnom pristupu informacijama dostavi kopiju ugovora koji je početkom juna sklopila sa kineskom kompanijom ELINC vrijedan 57 miliona KM.
Poštujući mogućnost da postoje dijelovi ugovora koji se odnose na bezbjednosne aspekte i da se oni ne mogu javno pokazati, zatražili smo da te dijelove anonimizuju ukoliko smatraju da je potrebno, a da podatke koji bi trebalo da budu transparentni učine dostupnim građanima koji će sve to da plate.
Međutim, naš zahtjev je u potpunosti odbijen, a na ovo rješenje Agencije ćemo uložiti žalbu.
Ustaljena praksa sakrivanja ugovora
Ovo nije prvi ugovor koji Vlada RS krije od očiju javnosti. Poznato je da Vlada i pored sudskih presuda još nije objavila dio ugovora za autoput Prijedor – Banjaluka koji se odnosi na finansijsku konstrukciju. Slično je i sa ostalim ugovorima koje Srpska sklapa sa kineskim kompanijama.
Zanimljivost u saopštenju Agencije za informaciono-komunikacione tehnologije Srpske izdato dan nakon što je CAPITAL objavio priču o tajnom ugovoru, bila je i ta da se priprema odbrana informatičkog napada druge države i napada političkih motivisanih sankcija, što mnogi tumače kao priznanje da je cijeli projekat posljedica američkih crnih listi, ali i gašenja zvaničnih domena Vlade i ostalih institucija Srpske.
U njihovom saopštenju potvrdili su i da je izvršena detaljna analiza stanja informacione bezbjednosti u javnoj upravi i kritičnim infrastrukturama, koje su poznate po tome da su u lošem stanju.
Rekli su da su izradili smjernice razvoja informacione bezbjednosti i izvršili projektovanje novog nacionalnog sistema zaštite i da to po obimu, resursima i složenosti predstavlja najveći IKT projekat u Srpskoj i da će obuhvatiti 780 institucija i ustanova.
Najavili su da se do kraja avgusta očekuje početak implementacije projekta u dvije paralelne faze koje omogućavaju integraciju državnih organa, akademskog i privatnog sektora u upravljanju incidentima.
Planirano je da se ovaj softver implementira u sve institucije u Srpskoj na rok od deset godina, a ELINC je posao dobio na osnovu prethodnog dogovora iza zatvorenih vrata, bez tendera i obavještavanja građana iz čijih će se džepova sve to platiti.
CAPITAL: A. Pisarević