Najveći uspjeh evropske saradnje

26.07.2010. / 7:25

LONDON, Najveći putnički avion na svijetu, airbus A380, takođe je i jedan od najvećih uspjeha evropske saradnje, dok ga mnogi smatraju najvećim dokazom uspješnosti projekta unije evropskih zemalja.
 
Zajedničkim snagama izgradile su ga Francuska, Njemačka, Velika Britanija i Španija, koje su u projekat investirale nevjerovatnih 11 milijardi evra. Svaki proizvedeni avion tipa A380 košta između 210 i 230 miliona evra, pa se očekuje da će u deceniji nakon prve isporuke zemlje ulagači moći vratiti svoju investiciju i početi zarađivati na avionu koji ima oko 50 odsto prostora više nego njegov najveći prekookeanski konkurent, boeing 747, i koji može povesti između 555 i 830 putnika, u zavisnosti od konfiguracije.
Osim ove četiri zemlje, gotovo sve ostale zemlje EU, ali i brojne zemlje u svijetu, učestvuju u izgradnji aviona kao kooperanti i dobavljači manjih dijelova i opreme.
Osim ogromne veličine i broja zemalja koje učestvuju u njegovoj izgradnji, ovaj avion jedinstven je još u nečemu. To je jedini avion koji se pravi na četiri lokacije, a izgrađeni dijelovi putuju u brodovima, avionima, kamionima, pa čak i riječnim kanalima preko cijele EU.
Naime, krila i dijelove trupa izrađuju u Velikoj Britaniji, zadnji dio aviona i dijelove od kompozitnih materijala grade u Španiji, a srednji dio trupa i elektroniku u Njemačkoj. Iz ove tri zemlje svi dijelovi putuju u centralnu fabriku u Tuluzu u Francuskoj, gdje se avion konačno sklapa i odakle može da poleti prvi put.
Ali prije isporuke kupcima avion leti u Hamburg, gdje se u njega ugrađuju kabina i unutrašnja oprema.
Radni naziv “Airbusovog” projekta bio je A3XX. Osim o stabilnosti i sigurnosti, “Airbusovi” inženjeri morali su riješiti još jedan veliki problem koji se odnosio na mogućnost slijetanja aviona na postojeće aerodrome. Zbog toga novi avion svojim dimenzijama nije smio da značajno prekorači dimenzije B747, inače bi morali da budu izgrađeni potpuno novi aerodromi.
Operativni troškovi aviona takođe su smanjeni, i u odnosu na B747 manji su za 15 do 20 odsto. Njegov domet veći je za 15 odsto, a samim tim troši manje goriva, pravi manje buke i ekološki je mnogo čistiji od boeinga 747.
Ilustracije radi, zadnji i prednji dio aviona tovare se na brod “Vile de Bordo” u Hamburgu na samom sjeveru Njemačke, odakle se prevoze u Veliku Britaniju. Krila, koja, kako smo rekli, izrađuju u Velikoj Britaniji, se iz fabrika u Bristolu i Broutonu prevoze do luke gdje se utovaraju na brod koji je krenuo iz Hamburga. U San Nazeru u zapadnoj Francuskoj brod utovara velike dijelove aviona među kojima je i nos, a teret se istovara u Bordou. Nakon toga, brod odlazi u južnu Španiju, u grad Kadiz, gdje kupi “stomak” aviona i zadnji dio koji je izgrađen od specijalnih kompozitnih materijala, koje takođe vozi u Bordo. Odatle se dijelovi prevoze riječnim brodovima, a zadnja sekcija puta, dužine oko 70 kilometara, dijelovi aviona tovare se na specijalne kamione odakle se voze u Tuluz, gdje se izvodi konačna faza sklapanja trupa. Zanimljivo je da se transport kopnom obavlja isključivo noću jer je potrebno blokirati kompletan saobraćaj, a na jednom mjestu ivice aviona udaljene su manje od 30 centimetara sa svake strane od okolnih kuća.
Kako bi se ovaj transport uopšte mogao provoditi, bilo je potrebno proširiti i produbiti pojedine riječne tokove, prilagoditi luke, izgraditi specijalne brodove, na pojedinim dijelovima proširiti ceste i ukloniti pomoćne saobraćajne objekte koji su smetali prolazu konvoja sa dijelovima aviona. Na kraju sklapanja avion prvi put leti. Nakon testiranja avion leti za Hamburg, gdje se farba i oprema. Zanimljivo je da je potrebno oko 3.600 litara farbe da bi se ofarbao cijeli avion. Cijela logistika aviona urađena je tako da se omogući proizvodnja četiri aviona mjesečno.
Prvi testni let A380 desio se 25. avgusta 2006. godine. Prvi testni let sa putnicima bio je 4. septembra iste godine. Avion je letio iz Tuluza sa 471 “Airbusovim” radnikom, a to je bio tek prvi u cijelom nizu letova kojima su testirali udobnost putnika. U novembru 2006. obavljen je test kojim je demonstrirana sposobnost aviona da leti 150 časova u tipičnim uslovima eksploatacije.
Avion je oficijelno sertifikate dobio 12. decembra na velikoj proslavi organizovanoj u glavnim prostorijama kompanije u Tuluzu.
Inače, avion je prvi put predstavljen javnosti skoro dvije godine ranije, 18. januara 2005. godine, u prisustvu tadašnjeg francuskog predsjednika Žaka Širaka, tadašnjeg britanskog premijera Tonija Blera, tadašnjeg njemačkog kancelara Gerharda Šredera, premijera Španije Hozea Luiza Zapatera, i još oko 5.000 zvanica.
A380 najambiciozniji je projekat ikad iz oblasti aeronautike. Prva ideja o izgradnji aviona javila se početkom devedesetih godina, kada je “European Aerospace and Defence” (EAD), odnosno firma koja je osnovala “Airbus”, došla na ideju da izgradi džinovski avion koji će zasjeniti boeing 747.
Prva ideja bila je da se dva trupa manjeg airbusa, A340, postave paralelno jedan uz drugog i da se od njih načini jedna cjelina. Time su planirali smanjiti troškove izgradnje jer bi se iskoristila postojeća konstrukcija. Međutim, od te ideje ubrzo se odustalo jer su stručnjaci utvrdili da avion ne bi bio dovoljno stabilan u letu, a bilo bi teško evakuisati putnike u slučaju opasnosti. Konačno je odlučeno da se krene u izgradnju potpuno novog aviona. Odlučeno je da se izgrade dvije palube koje bi bile poredane jedna iznad druge. Zanimljivo je da je i “Boeing” u razvoju svog 747 u prvoj varijanti planirao izgradnju dvije palube jednu iznad druge, ali se od toga ubrzo odustalo jer je utvrđeno da bi avion bio previše težak. Tako su se, umjesto izgradnje dvije palube jedne iznad druge, odlučili da gornja paluba bude znatno kraća, čime je nastao prepoznatljivi oblik aviona koji svoju ljepotu nije izgubio ni do danas.
U međuvremenu materijali za gradnju postali su lakši, pa izgradnja “aviona na sprat” više nije izgledala kao fantazija šezdesetih godina prošlog vijeka, kada je “Boeing” planirao svoj B747.