Kraj hedž fondova u postojećem obliku

19.12.2008. / 0:19

 NJUJORK, Afera nastala posle hapšenja Bernarda Medofa, američkog finansijera optuženog da je investitore oštetio za 50 milijardi dolara, mogla bi da označi kraj industrije spekulativnih hedž-fondova u sadašnjem obliku, piše nedeljnik “Biznis vik” i navodi da su  ti fondovi već mjesecima u silaznoj putanji zbog urušavanja tržišta i povlačenja sredstava bogatih ulagača.
 Zbrka koju je napravio Medof, koristeći piramidalnu šemu “dobre zarade na osnovu niskog rizika”, ne daje nikakvu nadu hedž-fondovima. S obzirom na podužu listu menadžera investicionih fondova, banaka, dobrotvornih ustanova i slavnih ličnosti koje je bivši predsjednik elektronske berze Nasdak “ošišao kao ovce”, povjerenje ulagača palo je na rekordno niske grane, tvrdi “Biznis vik”.
 Osim menadžera hedž-fondova, koji su bez dubljih istraživanja samo ulagali novac u Medofovu firmu, takve greške činile su i banke. Francuska “BNP Pariba” bi, zbog dodjele kredita “fondovima hedž-fondova”, mogla da pretrpi gubitak od 470 miliona dolara.
 “Finansijske institucije koje su osjetile bol ne zaboravljaju brzo,” kaže profesor finansija na Menhetn koledžu Čarls Gajst, predviđajući da banke zato još dugo neće željeti da kreditiraju hedž-fondove.
 I u Švajcarskoj će fondovi zbog Medofa moguće pretrpjeti gubitak od četiri milijarde, a u Španiji od tri milijarde dolara.
 Doduše, među Medofovim žrtvama, bar zasad, nema velikih institucija koje su poštovale standardna pravila, ne dozvoljavajući menadžerima da investiraju na osnovu ličnih veza ili olakih ocjena, ukazuje časopis “Forčun”, uz konstataciju da Medofov stil rada ne bi prošao “nijednu valjanu kontrolu”.
 Mogle bi da proteknu godine prije nego što se urušeno povjerenje investitora koliko-toliko povrati. Globalna industrija hedž-fondova, koja je 2008. počela sa ukupnom imovinom od skoro dva biliona dolara, po svoj će prilici biti daleko skromnija, manja i jeftinija nego dosad.
 “Slučaj Medof nije mogao da dođe u gore vrijeme,” ocjenjuje osnivač “Barklejz hedža” Sol Voksmen.
 Dosad su menadžeri fondova vjerovali da će se haos smiriti. Ali, malo je izgleda da se to dogodi u skorije vrijeme. Stotine hedž-fondova sa milionskim gubicima moraće da zatvore vrata. Talas likvidacije uticaće loše na cijene akcija, obveznica i sirovina.  
 Imovina hedž-fondova, već smanjena 25 odsto od početka godine, mogla bi u narednih 12 mjeseci da se prepolovi i padne na ispod bilion dolara, procjenjuje saradnik “Biznis vika” Metju Goldstajn.
 Sve to uvećava ozbiljne sumnje u pogledu održivosti i dugoročnih perspektiva hedž-fondova u cjelini. Posljedice će se osjećati još godinama. Na kraju, industrija će se vratiti na mjeru i stil rada iz 80-ih godina prošlog vijeka.
 “Hedž fondovi su postali prerušen način za izvlačenje što je moguće većeg  kratkoročnog profita,” kaže Gajst. “To je upravo obrnuto onome što tradicionalni hedž-fond treba da bude”, a to je zaštita investitora od poslovnog rizika kupovinom sigurnih hartija ili sirovina.
 Poput Medofovih investitora koji su mu vjerovali, ostatak svijeta je, takođe, bio uvjeren da je američka ekonomija kao cjelina bila niskorizična investicija sa dobrim prinosom. To vjerovanje pokretalo je čitavu strukturu globalne trgovine i finansija u proteklih desetak godina. A kada je kriza sa hipotekarnim hartijama pokazala da je pretpostavka niskog rizika bila lažna, uslijedila je finansijska kriza, objašnjava Goldstajn.
 Posle azijske finansijske krize iz 1997-98. godine, ostatak svijeta je spremno pozajmljivao novac Americi da finansira ogromne i sve veće trgovinske deficite. Tokom protekle decenije, SAD su pozajmile ukupno pet biliona dolara od stranaca uz relativno niske kamatne stope. Bez ovog dotoka povoljnog novca u SAD, globalizacija u sadašnjem obliku ne bi bila moguća.
 Nije riječ samo o Medofu. Procvat firmi na Volstritu poslednjih godina, po ocjeni glavnog ekonomiste “Biznis vika” Majkla Mandela, građen je na prodaji “niskorizične priče stranim investitorima”.
 U stvari, većina finansijskih inovacija poslednjih godina išla je u pravcu da se investicije u SAD učine “bezbjednijima” za strane investitore. Ogroman rast valutnih derivata omogućio je ulagačima u inostranstvu da zaštite svoje američke investicije od deviznih fluktuacija. Ta priča “nizak rizik, dobar prihod” privukla je investitore iz čitavog svijeta.  Propala kuća “Liman braders” prodala je, primjerice, “mini-obveznica” za dvije milijarde dolara honkonškim investitorima, među kojima je bilo mnogo penzionera.
 Priča “nizak rizik, dobar prinos” jednostavno nije bila istinita iz dva razloga, navodi Mandel. Prvi je u tome da je američka ekonomija prestala da bude predvodnik inovacija, koje su poslednjih godina podbacile. Za razliku od druge polovine 90-ih godina prošlog vijeka, kada su se investicije u inovacije isplatile, pa je ekonomija cvjetala, sada biotehnologija i nanotehnologija još uvek nisu u upotrebi, a alternativna energija napreduje sporo. Zbog toga američka ekonomija nije ispunila očekivanja. Nema prihoda, a dugovi se samo gomilaju, zaključuje Mandel.
 Drugi razlog zašto priča o niskom riziku i dobroj zaradi nije istinita je u ukidanju regulative. Upravo je Medofovu prevaru kroz piramidalnu šemu omogućilo pomanjkanje državnog nadzora.
 U uslovima pada cijena svih hartija od vrijednosti, za dugoročne investitore je najbolje da se drže jakih kompanija i da ne brinu zbog valutnih fluktuacija, savjetuje magazin “Forčun”, izdvajajući kompanije iz Kine, uključujući Petročajnu, koje će, bez obzira na sadašnji pad akcija, nastaviti ekspanziju zahvaljujući dinamičnoj kineskoj ekonomiji.
 U zapadnoevropskim zemljama, investitorima se, kao najsigurnije ili najmanje rizične, preporučuju akcije farmaceutskih i telekomunikacionih kompanija, a onima koji vjeruju da će zemlje BRIK (Brazil, Rusija, Indija, Kina), uz druge ekonomski naprednije zemlje u razvoju, nastaviti uspon, savjetuje se i ulaganje u kombinovane vrijednosne hartije tog bloka. Tanjug