Štednja na ženama

17.11.2010. / 8:00

BEOGRAD, Penzionerke u Srbiji, u odnosu na Evropljanke, žive neuporedivo kraće. Među ženama zato najava o produžavanju radnog staža nije prihvaćena sa odobravanjem jer, kako kaže statistika, kraći život imaju samo penzionisane Makedonke.
U novi prijedlog zakona o penzijsko-invalidskom osiguranju biće unijeta prelazna odredba po kojoj će pun staž za žene umjesto 35 iznositi 38 godina. Primjena ovog rješenja, doduše, neće početi odmah već sukcesivno i to „tek“ za dvije godine, ali mnoge radnice i dalje ne smatraju da je ovaj zakonski član pravičan, a još manje da je potreban.
I u penzionerskim organizacijama podsjećaju da se razmatranja o podizanju starosnih granica i produžavanja radnog vijeka potežu samo u kontekstu dužine korišćenja penzija. U zavisnosti koliko godina prosječan penzioner živi na „račun države“ ocjenjuje se i održivost penzijskog sistema, a što je ovaj period duži oštrija je i reforma. U Centru za liberalno demokratske studije zato su uradili uporednu analizu evropskih penzijskih sistema kako bi ocjenili opravdanost pojedinih rješenja.
– Starosna granica za muškarce u Srbiji i nekoj Skandinavskoj zemlji je neuporediva, s obzirom da u Skandinaviji ljudi u prosjeku žive duže – zaključuje i Katarina Stanić iz CLDS. – Kada pogledamo demografske podatke za Srbiju i uporedimo ih sa 15 EU zemalja, dolazimo do zaključka da se u Srbiji kratko živi, a samim tim i penzija koristi kraće nego u ostalim zemljama. Kod žena je situacija još nepovoljnija. Ako se izuzme Makedonija, žene u Srbiji najkraće žive u poređenju sa 27 EU zemlja, pa čak i sa Hrvatskom i Crnom Gorom.
U ovom Centru podsjećaju da je generalni trend u razvijenim zemljama izjednačavanje starosne granice za žene i muškarce, tako da će dalje podizanje starosne granice za žene svakako biti ponovo tema u narednom periodu, ali smatraju da za ovakva razmišljanja „još ima vremena“. S druge strane, opravdanim smatraju produženje limita za pun radni staž, ali ukazuju i na određene manjkavosti.
– Adekvatnije rješenje za uslove tranzicione privrede i generalno modernije rješenje koje omogućava fleksibilnost bilo bi smanjenje penzije „po stažu“ za određeni procenat – ocjenjuju u CLDS. – Na primjer, smanjenje penzije deset odsto za žene koje se penzionišu po stažu sa 55 godina života i muškarce koji se penzionišu sa 60 godina života je ekonomičnije, a u isto vrijeme ostavlja mogućnost penzionisanja prije standardne starosne granice.
Tri reza
Kada se neko penzioniše po osnovu staža, on praktično duže prima penziju od osobe koja je u penziju otišla po osnovu starosti. U Srbiji prosječno očekivano trajanje života muškarca u 58. godini života iznosi skoro 18,5 godina a u 65. godini blizu 14 godina. – To znači da će neko ko ode u penziju u 58. godini primiti oko 30 odsto višu ukupnu penziju od onog ko se penzionisao sa 65 godina života – objašnjava Katarina Stanić u svojoj studiji o penzijskom sistemu. – A prema novom prijedlogu zakona, ženama se podiže „pun staž“ i minimalna granica za penzionisanje sa 53 na 58 godina života. Istovremeno se smanjuje i dodatak na staž žena koji sada iznosi 15 odsto na šest odsto. Novosti