Njemačka kočnica za dugove

03.08.2011. / 17:33

BERLIN, U posljednjih nekoliko decenija u Njemačkoj je neprekidno rastao državni dug i trenutno iznosi dva biliona evra. Od 2016.godine “kočnica za dugove” uvodi disciplinu u zaduživanje države.
Krajem šezdesetih godina 20. vijeka Njemačka je imala ujednačeni budžet. Razloga za nove dugove je uvijek bilo, počevši od državnih programa za ulaganja tokom prve naftne krize sedamdesetih godina pa sve do troškova njemačkog ujedinjenja i zaštitnog kišobrana za spašavanje banaka i različitih paketa za pokretanje konjunkture tokom najnovije finansijske krize.

Statistički posmatrano na svakog Nijemca, piše Deutsche Welle, otpada dug u visini od 24.000 evra. Zapravo to nije sve jer opterećenje države za penzije državnih službenika i dodaci za penzijsko osiguranje treba još dodati tom iznosu. Kako bi se zaustavio takav trend, 2009. godine u njemački ustav uvedena je “kočnica za dugove”. Nakon dugih i mukotrpnih pregovora, njemački savez i savezne zemlje ostvarili su dogovor kroz rad u “federalnoj komisiji”. Tadašnji šef SPD-a Peter Struck govorio je da se radi o “zvjezdanom trenutku federalizma”.

Samoodređeno “prislino odricanje” države koja je zavisna o dugovima zapisano je u članku 109 njemačkog ustava. On nanovo određuje kreditiranje države. Načelno, budžetski deficit od 2016.godine ne smije se izjednačavati putem uzimanja novih kredita, rečeno je. Načelna zabrana ima prije svega simbolično značenje, jer istovremeno je odlučeno da savezu mora biti moguće uzeti godišnje kredite u visini od 0,35 odsto bruto iznosa domaćih proizvoda (a to je trenutno oko deset milijarda evra). Za poređenje: u Evropskoj uniji članice EU-a smiju se zadužiti s najviše tri odsto. 16 njemačkih saveznih zemalja – tako glasi njihova dobrovoljna obveza, koja je zapisana u zakonu – a od 2020. godine uopšte više ne smiju imati nove dugove. Trenutno je na snazi prelazni period, u kom se pojedini resori vlade polako moraju priviknuti na “kočnicu za dugove”.

Njemačka vlada usvojila je budžet za 2012. godine ali po prvi put na drugačiji način nego obično: Pojedina ministarstva nisu prijavila svoje potrebe koje su u teškim pregovorima s ministrom finansija morale pravdati i izboriti. Sada je redosljed obrnut: kabinet daje okvir, a nakon toga slijede pregovori s određenim resorima.

Do 2016.godine funkcionisaće sve po starom, a nakon toga, jer na snagu stupa “kočnica za dugove” moguće uzimanje kredita biće ograničeno. Ono će za savez iznositi samo 0,35 odsto BDP-a. No od tog cilja njemačka vlada je još daleko. Ove godine njemački ministar finansija Wolfgang Schäuble se nada da će novo zaduženje smanjiti ponovno na nivo od ispod dva odsto. Time bi Njemačka pored Finske, Estonije i Luksemburga bila jedna od samo nekoliko zemalja koje se prdržavaju pakta stabilnosti evra.

Političari su ipak pripremili i izlaz za vanredne slučaju. Kod prirodnih katastrofa, svjetskih privrednih kriza ili krize konjunkture dopušteno je imati veće dugove, ali pri tome se odmah mora odrediti i plan vraćanja dugova. Poslovni.hr