Kako nastaviti ekonomski “bum” započet u Putinovoj eri

06.05.2008. / 1:42

MOSKVA, Jedno od centralnih pitanja koja će se postaviti pred novog ruskog predsjednika Dmitrija Medvedeva, pošto ovaj 7. maja preuzme predsjednički položaj, biće šta učiniti da se produži ekonomski “bum” koji je u Rusiji trajao neprekidno svih osam godina vladavine njegovog prethodnika, Vladimira Putina.
 Domaći i strani analitičari, razmatrajući stanje zdravlja ruske ekonomije, ukazuju da je stabilan i visok privredni rast u najprostranijoj zemlji svijeta u periodu od 2000. do 2008. godine, od prosječnih oko sedam odsto godišnje, ostvaren zahvaljujući prvenstveno ogromnom rastu prihoda od prodaje nafte, prirodnog gasa i drugih strateški važnih sirovina.
 Samo u toku prošle godine, Rusija je izvozom energenata zaradila rekordnih 315 milijardi dolara, ili više od dve trećine ukupnog deviznog priliva, navodi se u izveštaju agencije Blumberg iz Moskve.
 Ruske vlasti nisu, međutim, prema ocjeni eksperata Svjetske banke i drugih zapadnih finansijskih institucija, investirale tokom proteklog prosperitetnog perioda značajnija sredstva u razvoj drugih industrijskih grana, podizanje potpuno novih, savremenih preduzeća i razvoj infrastrukture.
 Umjesto toga, Rusija je nakupila zlatno-devizne rezerve od 530 milijardi dolara (po tom pokazatelju je treća u svijetu, iza Kine i Japana), od kojih je 130 milijardi izdvojeno za osnivanje takozvanog Stabilizacionog fonda, vida zaštite ukoliko na svjetskom tržištu dođe do naglog pada cijena nafte.
 Ruski prihodi od izvoza nafte i prirodnog gasa uvećani su, inače, tokom dva četvorogodišnja Putinova predsjednička mandata, više od četiri puta.
 Na nedovoljnu diverzifikaciju ruske privrede upozorila je i Organizacija za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) u izvještaju objavljenom još pre četiri godine, a u istom tonu su se kasnije oglasili i uticajni moskovski zvaničnici.
 Ruska ministarka za ekonomski razvoj Elvira Nabiulina upozorila je prošlog mjeseca da je vrijeme jeftine radne snage i niskog kursa rublje prošlo i da to više neće biti prednost zemlje u sve žešćoj konkurenciji na svjetskom tržištu.
 Rublja je u vrijeme Putinove vladavine  ojačala prema dolaru više od 20 odsto, a proces “tihe” apresijacije ruske valute se nastavlja i ove godine, navode ruski finansijski stručnjaci.
 Dolar se trenutno razmjenjuje za oko 23,5 rublje, a prema stručnim procjenama, do kraja godine mogao bi da pojeftini i do pet odsto u odnosu na sadašnji nivo.
 Prema nekim “crnim” prognozama domaćih ekonomista, koje prenosi agencija Prajm-Tas, Rusija bi već kroz tri do četiri godine mogla, umjesto ogromnog trgovinskog suficita, da zabilježi manjak u robnoj razmjeni sa svijetom, što bi se katastrofalno odrazilo na dalji ekonomski razvoj zemlje.
 Uvoz prehrambenih proizvoda i trajnih potrošnih dobara je posljednjih godina bio u velikom porastu i takav trend će se, kako predviđaju ekonomisti, nastaviti do kraja ove i početkom naredne decenije, što pesimistima daje za pravo da zaključe kako će se ruska privreda uskoro suočiti s ogromnim teškoćama.
 Optimistički nastrojeni vladini eksperti smatraju, međutim, da će se  globalna finansijska kriza, koja se sve više pretvara i u ekonomski zastoj širokih razmjera i opasnih posljedica, samo djelimično odraziti na rusku privredu, koja će zbog toga nastaviti da  raste po stabilnoj stopi od šest do osam odsto godišnje.
 Vladini ekonomisti takođe računaju na nove, ogromne poslove, koji će se narednih godina ostvariti u energetici, jer je u toku realizacija gasovodnih mreža Severni tok i Južni tok, a u planu su i veliki investicioni zahvati na novim naftonosnim i gasnim poljima širom Sibira i Barencovog mora.
 Rusija takođe namjerava da do 2014. godine, kada se održava zimska Olimpijada u Sočiju, uloži više desetina milijardi dolara za razvoj putnog i žlezničkog saobraćaja, podizanje novih turističkih naselja i raznih infranstrukturnih objekata.
 U srednjeročnim i dugoročnim planovima razvoja predviđana su, osim toga, velika ulaganja u inovativne tehnologije, kosmonautiku i razvoj svih drugih viskotehnoloških oblasti.
 Takva koncepcija privrednog razvoja trebalo bi, prema mišljenju vladinih eksperata na koje će se, prema svemu sudeći, Putin i dalje oslanjati, ali u funkciji šefa vlade, da Rusiji osigura dugoročan i stabilan privredni rast i razvoj.
 Rusija bi, prema riječima samog Putina, krajem naredne decenije trebalo da bude jedna od pet vodećih svjetskih ekonomija.
 Prema ostvarenom bruto domaćem proizvodu (BDP), u vrijednosti od približno 1,4 biliona dolara, Rusija je lani bila osma svjetska ekonomska sila.
 Neki ekonomski stručnjaci, poput šefa moskovskog predstavništva kompanije “Uralsib fajnenšel korporejšen” Krisa Vifera upozoravaju da budući stabilan rast ruske privrede zavisi i od suzbijanja veoma raširene korupcije, smanjenja preteranog mješanja države u ekonomiju i jače vladavine zakona.
 Zamjenik ruskog državnog tužioca Aleksandar Buksman je procenio, u studiji objavlnoj u novembru 2006. godine, da domaća birokratija godišnje “pojede”, u vidu mita, sumu vrednu  240 milijardi dolara.
 Medvedev je takođe, u predizbornim govorima, a i nakon izbora na čelni položaj u družavi, ukazivao na rastuću korupciju u zemji, označivši da je borba protiv te pojave jedan od njegovih prioriteta.
 On je priznao da se korupcija opasno proširila i u sferu državne vlasti “u ogromnom opsegu”.
 Ruski ekonomisti, uključujući i ministarku Nabiulinu, smatraju da jedan od važnih strateških pravaca daljeg razvoja domaće privrede treba da bude jačanje malog i srednjeg biznisa.
 Predviđeno da se u Rusiji do 2015. otvori oko četiri do pet miliona malih i srednjih firmi i tako steknu uslovi da ta vrsta biznisa još više učestvuje u stvaranju BDP-a zemlje.
 Najnoviji podaci pokazuju, inače, da male i srednje kompanije u Rusiji sada stvaraju oko 15 odsto BDP-a, dok je u zapadnim zemljama ta brojka osetno veća (iznad 40 procenata).
 U celini gledano, može se reći, na osnovu mišljenja raznih eksperata, da će period u kome će Medvedev vladati Rusijom kao predsjednik, a Putin nastaviti da igra značajnu ulogu kao premijer, biti razdoblje ozbiljnih izazova, ali i velikih mogućnosti za tu zemlju.
 Ukoliko Medvedev i Putin uspješno rješe tekuće i buduće izazove, ukazuju oni, Rusija dugoročno može postati zemlja koja će, na globalnom nivou, prednjačiti po ekonomskoj snazi, a time i političkoj moći.