Gradnja u živom blatu

09.04.2010. / 8:55

BEOGRAD, Ni poslije sedam mjeseci, od kada je stupio na snagu novi Zakon o planiranju i izgradnji, podzakonska akta nisu kompletirana. Za sprovođenje novih propisa u oblasti izgradnje uglavnom su nadležne lokalne samouprave, pa kako koja tumači, tako i primjenjuje zakon. Mahom sve zavisi od znanja, pragmatičnosti i hrabrosti gradske i opštinske administracije. Ministarstvo za prostorno planiranje dalo je neophodna tumačenja i preporuke, ali je situacija na terenu ipak različita.
Tako danas investitori u Novom Sadu bez problema dolaze do građevinske dozvole, jer je ova lokalna samouprava pronašla modus za efikasnu primjenu novih propisa. U Beogradu, koji nosi 70 odsto investicija u Srbiji, novih gradilišta gotovo nema.
Pravo korišćenja nad gradskim građevinskim zemljištem Beograd više ne priznaje, tako da investitori moraju da budu ili zakupci ili vlasnici parcela. To praktično znači, da investitori ne mogu da računaju na dozvole, dok pravo korišćenja nad zemljištem ne konvertuju u pravo svojine.
Činjenica da za projektante već osam mjeseci nema posla znači samo jedno – i ova građevinska sezona osuđena je na propast. Prepuni magacini zaliha građevinskih materijala, građevinska operativa bez posla. A sama država i lokalne samouprave za radove izvedene u zemlji duguju građevinskim preduzećima kako se procjenjuje oko 600 do 700 miliona evra.
Od Zakona o planiranju i izgradnji neimari su mnogo očekivali, a prije svega jednostavnu i brzu proceduru za izdavanje dozvola čime bi se privukle strane investicije. Ali, podzakonska akta, 26 pravilnika i dvije uredbe, trebalo je automatski da isprate zakon, koji je u odnosu na evropsku praksu prenormiran. Stručnjaci su upozoravali nadležne da je neophodno donijeti više zakona, a ne sa jednim rješavati pitanje imovine nad zemljištem, urbanizam, legalizaciju, izgradnju, stanogradnju…
Izrada zakona, kažu, odvijala se bez stručne javnosti. Nisu učestvovali oni koji su u praksi sa jedne i druge strane šaltera, već teoretičari i pravnici. Zato zakon
nije definisao kategoriju glavnog izvođača, koji u praksi naravno mora da postoji.
Zakon treba pojednostaviti i moraju da se predvide striktni rokovi koje opštine i gradovi moraju da ispoštuju. Zbog preteranog normiranja i uloge države odugovlače se sve procedure u investicionom postupku. U nadležnu opštinu se donosi projektna dokumentacija, a administracija nema kapacitet ni znanje da se bavi statikom, instalacijama i svim ostalim elementima tehničke dokumentacije, što pokušavaju da rade.
Uredba o konverziji prava korišćenja u pravo svojine nad građevinskim zemljištem, koja prati Zakon o planiranju i izgradnji, dugoročno uvešće Srbiju u svijet – vlasnik objekta treba da bude i vlasnik parcele. Sa imovinskog aspekta to je pravično, ali predviđeni način za procjenu naknade za konverziju je komplikovan i dugotrajan postupak, koji otvara veliki prostor za korupciju.
Veliki problem u praksi je i prenamjena poljoprivrednog u građevinsko zemljište. Ministarstvo poljoprivrede određuje previsoke cijene, koje su suprotne preporuci Ministarstva za prostorno planiranje, tako da se investitorima uopšte ne isplati da grade na takvim lokacijama.
I naravno možda i najveći problem u primjeni Zakona o planiranju i izgradnji jesu urbanistički planovi kojih nema za većinu opština u Srbiji. Tu obavezu da urade planove u roku od 18 mjeseci dobile su lokalne samouprave još zakonom iz 2003. godine. Nažalost planova nema i otuda tolika divlja gradnja u Srbiji. Na osnovu generalnog urbanističkog plana u nekim zonama može da se započne investicioni postupak na osnovu izrade urbanističkog projekta, što je generalno skup i dugotrajan posao. To odbija mnoge investitore, jer sami treba da finansiraju izradu plana.

Inicijativa
Liberalno-demokratska partija najavila je u četvrtak da će u republičkom parlamentu inicirati izmjene Zakona o planiranju i izgradnji. – Zbog odredbi o dobijanju lokacijske dozvole i svojine nad zemljištem izdato je samo 85 dozvola, a podneto je oko 2.000 zahteva . Od ukupno 26 doneta su samo tri podzakonska akta – ističe Dejan Ranđić iz LDP.

Najveće preprjeke
* Nisu završena podzakonska akta, koja bi trebalo da “ispeglaju” sve “rupe” u zakonu.
* Sporo se izdaju lokacijske i građevinske dozvole.
* Ne postoji kategorija glavnog izvođača.
* Konverzija prava korišćenja u pravo svojine nad zemljištem komplikovan i dugotrajan proces.
* Lokalne samouprave nisu uradile urbanističke planove.
* Veliki problem i prenamjena poljoprivrednog u građevinsko zemljište.

Licence
Propust u Zakonu o planiranju i izgradnji je i to što za investitore nisu predviđene licence. Jedino tako država može da zaštiti građane i kupce kvadrata od prevare i zloupotreba nesavjesnih investitora. Jer, licenca je garancija da investitor nije imao neisporučene i nedovršene stanove, ona garantuje da je obezbijedio novac na računu, sa kojeg se plaćaju radovi ili ima bankarsku garanciju.  Novosti