Da li će ECB do kraja 2008. smanjiti kamate

11.08.2008. / 7:30

FRANKFURT, LONDON, Evropska centralna banka (ECB) bi do kraja ove godine mogla da olabavi kamatnu politiku, uprkos sadašnjim uvjeravanjima njenog predsjednika Žan Klaoda Trišea da će se, zbog rekordno visoke inflacije u zoni evra, bančine interesne stope tokom narednih mjeseci možda i uvećati.
 Triše je, posle sastanka čelnika ECB, koji je 7. avgusta održan u Frankfurtu, u operativnom sjedištu banke, izjavio da bitka protiv inflacije u zoni evra, koja je trenutno oko četiri odsto na godišnjem nivou, ostaje i dalje “vrhunski prioritet” i da  zbog toga i nije promjenjena bazna bančina kamata od 4,25 odsto.
 ECB je prošlog mjeseca, zbog sve žešćih inflatornih pritisaka u zoni evra, bila prinuđena da baznu kamatu uveća za četvrt odsto, a Triše je tada rekao da bančina kamatna politika “jeste i ostaje osnovno oružje u borbi protiv inflatorne opasnosti”.
 Šef valutnih analitičara filijale Unikredit banke u Minhenu Gerhard Švarc upozorava, međutim, da se na finansijskim tržištima umnožavaju glasine da bi ECB prije kraja ove godine trebalo da snize postojeću baznu kamatu i tako pomogne oživljavanju sve tromije privrede zone evra.
 Većina tržišnih igrača na evropskim deviznim i efektnim berzama sve više je, međutim, uvjereno da će ECB i sa postojećim nivoom bazne kamate uspeti da obuzda dalji skok inflacije. To bi kasnije, kako se vjeruje, tokom posljednjeg ovogodišnjeg tromjesečja otvorilo prostor za smanjenje kamatnih stopa.
 Privreda zone evra je, sudeći prema podacima Statističke službe Evropske unije i procenama nezavisnih ekonomista, sasvim blizu recesivne faze, jer se stopa rasta kreće ka nivou ispod jedan odsto godišnje, što je suštinski dokaz da je krizni period već u toku.
 Agencija Blumberg juče objavila mišljenje neimenovanog američkog bankarskog eksperta koji smatra da su privrede svih sedam najrazvijenijih zapadnih zemalja (SAD, Japan, Njemačka, Francuska, Velika Britanija, Italija i Kanada) “praktično u recesivnom ili predrecesivnom stanju”, iako “to niko još ne priznaje”.
 Monetarne vlasti Velike Britanije su, uprkos više mjesečnom usporavanju rasta ostrvske privrede, čvrsto rješene, poput rukovodstva ECB, da visokom baznom kamatom, od pet odsto, pariraju oštroj inflaciji i po cijenu ekonomske stagnacije, ističe se u agencijskim izveštajima koji se zasnivaju na izjavi šefa Banke Engleske  (BoE) Mervina Kinga.
 Operativno rukovodstvo Uprave federalnih rezervi SAD (Fed) je ove sedmice očekivano sljedilo primer ECB i BoE i nije mjenjalo postojeću dvoodstotnu baznu kamatu, mada su neki tržišni eksperti sa Vol strita prethodno pozivali čelnike američke emisione banke da “ispolje hrabrost” i “olabve cijenu zaduživanja”.
 Fed se, međutim, odlučio da više ne rizikuje, pogotovo poslije  podataka da su američke potrošačke cijene u junu uvećane oko pet odsto u odnosu na isti prošlogodišnji mjesec.
 Američka centralna banka je od septembra minule do aprila ove godine sedam puta smanjivala baznu kamatu, za ukupno 3,25 odsto, pa je sada ta kamata niža od realne inflatorne stope u SAD, što znači da u narednim mjesecima pre treba očekivati rast nego pad interesnih stopa pod kontrolom Feda.
 U krugu najuticajnijih zapadnih centralnih banaka najpostojaniju kamatnu politiku već godinama vodi centralna Banka Japana (BOJ) koja još od februara minule godine nije menjala poluodstotnu baznu interesnu stopu.
 BOJ je u periodu od 2000. do jula 2006. imala gotovo nultu baznu kamatu, od svega 0,10 odsto, jer se japanska ekonomija tada borila sa deflacijom, koja se pojavljuje u uslovima negativnog rasta potrošačkih cena, ekonomske stagnacije i osjetnijeg pada unutrašnje tražnje.
 Japan je, u međuvremenu, bilježio sve postojaniji ekonomski rast, ali je inflacija ove godine, zbog sve skuplje nafte i prehrambenih proizvoda, takođe postala zabrinjavajuća pojava.
 Ukoliko se inflatorni talas pojača, BOJ će biti prinuđena da prije kraja ove godine uveća baznu kamatu, čak i ako se hlađenje domaće konjunture, koje se snažno osjetilo u prvom polugođu zbog pada privredne aktivnosti u SAD, nastavi.
 Situacija oko nivoa kamata u Velikoj Britaniji je, među svim pomenutim zemljama, najkomplikovanija, jer BoE, prema ocijeni domaćih ekonomista, nema mnogo prostora za manevrisanje.
 Poznati ekonomski analitičar Stiven King je za dnevnik “Indipendent” ocijenio da, sudeći prema primjeru iz najnovije prakse BoE, “monetarna politika postaje sve bespomoćnija u odnosu na inflatorne izazove”.
 King kaže da bi ta centralna banka, ako želi u potpunosti da eliminiše inflatornu prjetnju, morala još da povisi kamate, što bi bio težak udar za nacionalnu ekonomiju, koja već grca pod teretom niže tražnje, skoka nezaposlenosti i opšteg rasta cijena.
 Zaključak koji King izvodi na osnovu načina vođenja kamatne politike BoE, ali i drugih najsnažnijih centralnih banaka, je prilično pesimističan, jer on priznaje da su se prilike u globalnoj ekonomiji, zbog procesa ubrzane globalizacije, toliko izmjenile da američki Fed i druge glavne cetralne banke više nisu efikasne kao u ranijem periodu, kada su manje zavisile od spoljnih uticaja i razvoja situacije na svjetskoj privrednoj sceni.