Austrijski ekspert: SAD očekuje 10 do 15 godina stagnacije

18.09.2008. / 8:38

BEČ/BERLIN, Sadašnji finansijski šok na Volstritu (Wall Street) pogodiće, kratkoročno, više Aziju i Evropu nego samu Ameriku, ali će dugoročno gledano SAD dospjeti u dugotrajnu stagnaciju koja će u toj zemlji potrajati 10 do 15 godina, prognozira ugledni profesor ekonomije na Bečkom univerzitetu Erih Štrajsler,  u razgovoru za austrijski list “Štandard”.
 Štrajsler je ocjenio, komentarišući posledice aktuelne globalne ekonomske krize, da svijet sada “ima problema sa vrijednovanjem, odnosno procjenom, kapitala, kako bi, navodno, rekao Karl Marks”.
 Profesor Štajsler je ukazao, reagujući na pad jedne od najvećih investicionih banaka u svijetu i četvrte po snazi u SAD,  “Liman Braders”,  da za razliku od recesije minulih decenija SAD više nisu poverioci, već, pretežno dužnici.
 Kriza će pogoditi u prvom redu povjerioce, a to su danas, prije svega, Kina, Indija i evropske države sa Velikom Britanijom na čelu. Dugoročno, međutim, tvrdi austrijski stručnjak, “baciće” u stagnaciju  SAD.
 Osnova sadašnje krize finansijskih tržišta je, prema Štrajsleru, činjenica da se od 2000. godine u cijelom svijetu više štedi nego investira. Problem je značajno zaoštrilo to što upravo najnovija tehnološka revolucija u oblasti računara, softvera, ili interneta za investicije nije bila baš previše zahtjevna.
 “Prosto imamo problem sa vrijednovanjem kapitala, kako bi rekao Karl Marks”, konstatovao je austrijski profesor, ukazujući da “američke banke 65 do 75 odsto svjetskih finansijskih viškova imaju u formi štednje”.
 “A šta sa tom štednjom rade? Špekulišu na finansijskim tržištima, što, između ostalog, znači traženje profita na račun drugih, jer se realno ništa ne proizvodi”, naglašava Štrajsler.
 “Pravo privredno čudo sadašnjeg svijeta je u činjenici da komunistička Kina drži SAD ‘nad vodom’ i godišnje gubi između 10 i 15 procenata od ukupnih ulaganja u Americi koja dostižu 1,5 biliona dolara”, objasnio je Štrajsler.
 Za njega, međutim, kako kaže, “ostaje zagonetka zašto neke zemlje (Kina i Indija) i nadalje investiraju u SAD i zbog toga imaju ogromne gubitke. Zašto, na primjer, Indija ‘gura’ stotine milijardi u SAD, umjesto da te pare troši na izgradnju kuća i putne infrastrukture u svojoj zemlji?”
 Kina ima potraživanja u ukupnoj vrijednosti od čak 400 milijardi dolara u dvije vodeće  hipotekarne institucije u SAD – “Fani Mej” i “Fredi mek”, koje finansiraju gotovo polovinu američkog tržišta nekretnina, vrijednog 12 biliona dolara, a zbog velikih problema u kojima se nalaze američka vlada je preuzela privremenu kontrolu nad njima.
    “Krizna situacija u SAD upozorila je kinesko rukovodstvo da je veoma opasno usmjeriti se samo na jedan investicioni cilj”, upozorio je prošle sedmice  glavni ekonomista pekinške korporacije CICC (China International Capital Corporation) Ča Ti-min .
     U isto vrijeme je i ruska televizijska stanica “Vijesti” navela, pozivajući se na agenciju “Interfaks”, da će Kina sada, najverovatnije, preduzeti široku diverzifikaciju svojih deviznih rezervi u druge, ne samo dolarske fondove.
    Kada je o Evropi reč, onda će, prema mišljenju ekonomiste Štrajslera , najveće probleme imati oni ulagači sa Starog kontinenta koji su u SAD najviše investirali.
 “Na prvom mjestu je to Velika Britanija, a takođe i Irska. I Njemačka je, takođe, veoma mnogo investirala u SAD, dok je, međutim, Španija radila isto što i Amerika, odnosno, gradila je mnoštvo kuća koje sada ne može da proda”.
 Austrija je, na sreću, dodao je Štrajsler, investirala najviše u istočnu Evropu, tako da tu zemlju sadašnja finansijska kriza ne pogađa toliko. Pitanje je, međutim, dodao je on pomalo ironično, da li možda Rumunija, ili Ukrajina, mogu biti naše (austrijske) Sjedinjene Američke Države?”.
 Mnogi eksperti su još početkom ove sedmice označili sadašnji pad na svjetskim finansijskim tržištima za krizu stoleća, dok je njemački ministar finansija Per Štajnbrik za sadašnju situaciju rekao da još ni izdaleka nije završena i da ima velikog uticaja na realnu ekonomiju.
 “Svjedoci smo najveće finansijske krize svih vremena u SAD”, naglasio je Štajnbrik govoreći pred njemačkim poslanicima na početku rasprave o budžetu za 2009. godinu, ukazujući da će obim te finansijske krize zavisiti od toga da li će i kako će najveće banke ograničiti davanje kredita”.